ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Η εκπαίδευση στα χρόνια της πανδημίας
Νίκος Τσούλιας
Η εκπαίδευση έχει δύο βασικές ιδιαιτερότητες, οι οποίες στη σημερινή κρίση της πανδημίας του covid 19 αποκτούν ακόμα πιο ξεχωριστό περιεχόμενο και επομένως χρήζουν ιδιαίτερης μελέτης και ανάλυσης.
α) Η εκπαίδευση είναι ο πιο γενικός και μάλλον ο μόνος καθολικός θεσμός της κοινωνίας μας. Αγγίζει σχεδόν όλες τις ελληνικές οικογένειες μέσα από όλες τις επιμέρους εκφράσεις του (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, πανεπιστήμιο, έρευνα). Είναι ο κύριος μαθησιακός, μορφωτικός, παιδαγωγικός, αξιακός ιστός που διατρέχει την κοινωνία. Ως εκ τούτου, τα μέτρα προστασίας έχουν βαρύνουσα σημασία. Γιατί εδώ θα κριθεί σε σημαντικό βαθμό η όποια θετική ή αρνητική εξέλιξη στο κρίσιμο πεδίο της υγείας.
β) Η εκπαίδευση περιλαμβάνει τα πιο ευαίσθητα τμήματα του πληθυσμού μας – από την ηλικία των 4-5 χρόνων έως την αντίστοιχη των γενικευμένων πλέον μεταπτυχιακών σπουδών. Εδώ υπάρχει η πρώιμη παιδική ηλικία, στην οποία το παιδί κάνει τα πρώτα του βήματα κατανόησης του κόσμου του και επομένως απαιτούνται νέες παιδαγωγικές προσεγγίσεις στην έκτακτη αυτή συνθήκη που σήμερα περνούμε. Ακόμα και η στέρηση ή και η συστολή στα παιχνίδια του – στον απόλυτα δικό του κόσμο – προκαλεί σοβαρές αλλαγές.
Με άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία δέχονται τη σημερινή γενική «κατασκευασμένη» εικόνα της ζωής οι έφηβοι και οι νέοι. Εδώ «καναλιζάρονται» με τεχνικό τρόπο οι σχέσεις και οι φιλίες τους, που είναι τόσο σημαντικές για την κοινωνικοποίησή τους. Περιστέλλονται οι συναισθηματικές και οι ερωτικές ανησυχίες και λειτουργίες τους – κάτι που επιβαρύνει τον ψυχικό τους κόσμο και την καλλιέργεια του πνεύματός των. Αλλοιώνονται τα σχέδιά τους, οι φιλοδοξίες τους, τα όνειρά τους, που αποτελούν και τα θεμέλια της ζωής των.
Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια προφανώς αφορούν όλους και πιο πολύ όσους πλήττονται από την ανεργία, αφού γι’ αυτούς το όλο πρόβλημα καθίσταται οιονεί υπαρξιακό. Αλλά στα παιδιά και στους νέους, που δεν έχουν ακόμα κατακτήσει βασικά ερμηνευτικά εργαλεία κατανόησης της πραγματικότητα και δεν έχουν ισχυροποιήσει την προσωπικότητά τους τα στοιχεία αυτά καθίστανται συστατικά στοιχεία της ψυχοσύνθεσής τους, της κοσμοθεωρίας τους, της ιδεολογίας τους.
Οφείλει λοιπόν η πολιτεία να δει τη «μεγάλη εικόνα» του εκπαιδευτικού προβλήματος στη συγκυρία της σημερινής πανδημίας. Να ανοίξει όλα τα ζητήματα που αφορούν την αγωγή, την παιδεία, τη μόρφωση, τη διαπαιδαγώγηση. Αλλά όταν η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας όλο το καλοκαίρι δεν έκανε απολύτως τίποτα για το ασφαλές (και μόνο) άνοιγμα των σχολείων παρά μόνο την εξασφάλιση μάσκας (και αυτό με πρωθυπουργική απόφαση – λες και ήταν μείζον εθνικό θέμα και όχι στοιχειώδης υποχρέωση του ΥΠΑΙΘ), τότε ναι δεν μπορείς να περιμένεις τίποτα περισσότερο.
Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί πέραν των επισημάνσεών τους για τις παραλείψεις της πολιτείας και των απαραίτητων διεκδικήσεών τους για να υλοποιηθούν όλα τα μέτρα προστασίας σχολείων και πανεπιστημίων, έχουν ύψιστο παιδαγωγικό καθήκον. Το καθήκον που απορρέει από την καταστατική σύσταση του σχολείου και από την ιερότητα της παιδαγωγικής σχέσης και πράξης «εκπαιδευτικού – μαθητών» και το οποίο είναι «πέραν» του παραδοσιακού τρόπου λειτουργίας των σχολείων.
Εκτός των μαθημάτων και της κλασικής διδασκαλίας, καλούνται να δώσουν ξεχωριστό βάρος στην ορθολογική ερμηνεία της πανδημίας – μακριά από τους σκοταδισμούς κλπ -, να εξειδικεύουν και να τονίζουν ξανά και ξανά την σωστή εφαρμογή των επιστημονικών μέτρων προστασίας στο σχολείο και εκτός αυτού, να προάγουν την κριτική σκέψη και τον ορθολογισμό, να καλλιεργούν την πνευματικότητα και το συναίσθημα των μαθητών. Προφανώς όλα αυτά (και όχι μόνο αυτά) συμπεριλαμβάνονται στην κλασική ευθύνη των εκπαιδευτικών – μόνο που τώρα καθίστανται ακόμα πιο κρίσιμα και αναγκαία.
Ο κόσμος αλλάζει. Και δεν αλλάζει πάντα προς την κατεύθυνση που θέλει ο άνθρωπος. Αλλά σε κάθε περίπτωση ο αγώνας της ζωής είναι αυτός που τελικά δίνει και το νόημά της. Και το σχολείο έχει λόγο και ρόλο γι’ αυτόν τον αγώνα, γιατί είναι λόγος των Γραμμάτων και της παιδείας, είναι ρόλος διαφωτιστικός και ουμανιστικός!
https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/331267_i-ekpaideysi-sta-hronia-tis-pandimias
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Xιλιάδες παιδιά «αγνοούνται»
Για το θέμα τοποθετείται στη HuffPost και ο Δρ. Κοινωνιολογίας, Διδάσκων Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου & ερευνητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κ. Αλέξανδρος Σακελλαρίου
Όπως ο ίδιος υπογραμμίζει, «η ασύγχρονη και σύγχρονη εκδοχή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης -που έφερε στο προσκήνιο ο Covid-19- δεν καλύπτει επ’ουδενί την εκπαιδευτική πράξη και σχέση στον φυσικό χώρο, με την αλληλεπίδραση που επιτυγχάνεται και σαφώς την κοινωνικοποίηση που συνεπάγεται, παρά τον ενθουσιασμό πολλών.
Αυτό αποδεικνύεται από πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που έδειξε ότι πολλά παιδιά μετά το πέρασμα των πρώτων ημερών και εβδομάδων άρχισαν να αποζητούν την επιστροφή τους στο σχολικό περιβάλλον. Ως προς τους αριθμούς, αν προσέξει κανείς τα επίσημα στοιχεία, στην ηλεκτρονική τάξη (e-class) έχουν εγγραφεί περίπου 755.000 μαθητές, ενώ σε άλλη πλατφόρμα (e-me) περίπου 365.000 μαθητές.
Όμως το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού υπολογίζεται σε περίπου 1,5 εκατομμύριο. Ακόμα, λοιπόν, κι αν κανείς θεωρήσει μοναδικές αυτές τις εγγραφές, καθώς ένας μαθητής μπορεί κάλλιστα να έχει εγγραφεί ταυτόχρονα και στις δύο πλατφόρμες, εμφανίζεται ένας αριθμός τουλάχιστον 300.000 μαθητών να «αγνοείται».
Μαθητές νευρικοί και με κρίσεις άγχους
Σε συνάρτηση με την ψυχαγωγία των μαθητών, υπογραμμίζει επίσης ότι οι επιπτώσεις της κοινωνικότητας ήταν ιδιαίτερα σημαντικές για τα παιδιά, τα οποία σύμφωνα με κάποια πρώτα ερευνητικά δεδομένα (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) εμφάνισαν συμπτώματα νευρικότητας, πλήξης, αλλά και άγχους ή φόβου. Άρα υπήρχε μια επιπλέον δυσκολία εφαρμογής της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ενώ οι γονείς έπρεπε να καλύψουν και αυτό το κενό είτε μέσω δραστηριοτήτων στο σπίτι, κοινού παιχνιδιού ή εξόδων από το σπίτι όσο αυτό ήταν επιτρεπτό και εφικτό.
Ο κ. Σακελλαρίου σημειώνει πως με τα υπάρχοντα δεδομένα η εξ αποστάσεως εκπαίδευση λόγω και του ψηφιακού κενού, που για την Ελλάδα είναι ευρύ, δεν αποτελεί παράγοντα άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά αναπαραγωγής και ενδεχομένως ενίσχυσής τους, δρώντας κατά κάποιον τρόπο ως μεγεθυντικός φακός. Ταυτόχρονα συμβάλλει στην απομόνωση των παιδιών και στην διαμόρφωση της καθημερινότητάς τους γύρω από το διαδίκτυο και τον υπολογιστή.
«Φαντάζει ειρωνικό τόσα χρόνια να υποστηρίζουμε ότι τα παιδιά πρέπει να βγουν από τον ψηφιακό κόσμο και τώρα λόγω πανδημίας να προωθούμε αυτό το είδος μάθησης. Θα ήθελα να σημειώσω ότι δεν πρέπει κανείς να ρίξει το ανάθεμα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Πρόκειται για ένα χρήσιμο εργαλείο το οποίο, όμως, δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κλασική εκπαιδευτική μέθοδο. Σαφέστατα δύναται να δράσει επικουρικά είτε στο σχολείο είτε στο πανεπιστήμιο, όπως σε αρκετές περιπτώσεις έχει συμβεί μέχρι σήμερα, ιδίως στον πανεπιστημιακό χώρο. Προκειμένου όμως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση να δράσει ακόμα και ως επικουρικό εργαλείο, είναι απαραίτητη η εξάλειψη και των ψηφιακών ανισοτήτων, οι οποίες δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητες», επισημαίνει παράλληλα ο ερευνητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Κλείνοντας παραθέτει το παράδειγμα των κοινωνιολόγων Πιέρ Μπουρντιέ και Ζαν-Κλόντ Πασερόν σε δύο σημαντικά έργα στο χώρο της κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης (Οι Κληρονόμοι, και Αναπαραγωγή), οι οποίοι πολύ εύστοχα περιγράφουν όλα τα παραπάνω, έχοντας στόχο να τονίσουν πως όποιες κι αν είναι οι βελτιώσεις, οι ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται και η εκπαίδευση συνεχίζει να τις αναπαράγει.
Όπως υποστήριξαν, άλλωστε σε ένα από αυτά τα έργα τους, τους Κληρονόμους, «το να είναι κανείς τυφλός μπροστά στις κοινωνικές ανισότητες καταδικάζει και επιτρέπει να εξηγούνται όλες οι ανισότητες και ιδίως στο ζήτημα της σχολικής επιτυχίας ως φυσικές, ανισότητες χαρισμάτων». Κάτι που προφανώς δεν ισχύει καθώς στην φύση δεν υπάρχει ανισότητα, εξ ου και τις ονομάζουμε κοινωνικές.
(ελαφρά διασκευασμένο άρθρο https://www.huffingtonpost.gr)
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
Αργύρης Χιόνης, [Νεαρός μαθητής]
«Νεαρός μαθητής μένει ενεός στη θέα λευκής σελίδας του
τετραδίου του. Οι προηγούμενες σελίδες είναι ήδη πλήρεις
σημειώσεων που καταχώρισε, εκεί, χωρίς κανένα δισταγμό.
Γιατί, λοιπόν, διστάζει τώρα; Γιατί, εξαίφνης, νιώθει τέτοιο
δέος μπροστά στην άγραφη σελίδα; Γιατί, με τρέμον χέρι,
γράφει, τελικά: «Το χαρτί άσπρο σαν χιόνι, οι λέξεις μου
κρυώνουν;» Μήπως κατάλαβε ότι οι λέξεις έχουνε ζωή;
Έγινε μήπως ποιητής;»
(Η φωνή της σιωπής, Νεφέλη)
ΘΕΜΑ Α
Α. 1 Ποιο είναι – σύμφωνα με το κείμενο 1 – το καθήκον του εκπαιδευτικού στην περίοδο της πανδημίας;
Να παρουσιάσετε τις απόψεις του αρθρογράφου σε 50 – 60 λέξεις. ( 15 μονάδες)
ΘΕΜΑ Β
Β. 1. α . Να χαρακτηρίσετε ως Σωστή ή Λανθασμένη κάθε μία από τις παρακάτω περιόδους:
• Η εκπαίδευση αποτελεί τον βασικό, καθολικό θεσμό της κοινωνίας και την διαμορφώνει μαθησιακά, μορφωτικά, παιδαγωγικά και αξιακά. (Κείμενο 1)
• Τα παιδιά και οι έφηβοι πλήττονται συναισθηματικά και κοινωνικά στα χρόνια της πανδημίας. ( Κείμενο 1)
• Η εκπαιδευτική πράξη δεν επηρεάζεται από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. ( Κείμενο 2)
• Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες. (Κείμενο 2)
• Η τηλεκπαίδευση αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κλασική εκπαιδευτική μέθοδο. ( Κείμενο 2)
( 5 μονάδες)
Β. 1. β . Στο κείμενο 2 ο καθηγητής Α. Σακελλαρίου σημειώνει : «με τα υπάρχοντα δεδομένα η εξ αποστάσεως εκπαίδευση λόγω και του ψηφιακού κενού, που για την Ελλάδα είναι ευρύ, δεν αποτελεί παράγοντα άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά αναπαραγωγής και ενδεχομένως ενίσχυσής τους, δρώντας κατά κάποιον τρόπο ως μεγεθυντικός φακός».
Να διατυπώσετε με πιο απλό και καθημερινό λεξιλόγιο και ύφος τις απόψεις του καθηγητή.
( 5 μονάδες)
Β. 2. α . Στο κείμενο 2 ο καθηγητής Α. Σακελλαρίου εκθέτει την άποψη : «η ασύγχρονη και σύγχρονη εκδοχή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης -που έφερε στο προσκήνιο ο Covid-19- δεν καλύπτει επ’ουδενί την εκπαιδευτική πράξη και σχέση στον φυσικό χώρο, με την αλληλεπίδραση που επιτυγχάνεται και σαφώς την κοινωνικοποίηση που συνεπάγεται, παρά τον ενθουσιασμό πολλών». Διατυπώνεται επίσης η άποψη ότι η τηλεκπαίδευση οξύνει τις ανισότητες.
1. Με ποιους τρόπους προσπαθεί να μας πείσει;
2. Θεωρείτε ότι τα καταφέρνει; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας αξιολογώντας την πειστικότητα του τρόπου ή των τρόπων που χρησιμοποιεί.
( 7+8 μονάδες)
β . Στην 6η παράγραφο του κειμένου 1 : «Οφείλει λοιπόν η πολιτεία να δει … δεν μπορείς να περιμένεις τίποτα περισσότερο», ο αρθρογράφος υιοθετεί καταγγελτικό ύφος.
1. Με ποιες γλωσσικές επιλογές το επιτυγχάνει;
2. Ποιος είναι ο σκοπός του;
(8+7 μονάδες)
ΘΕΜΑ Γ
Ποιο είναι το βασικό θέμα του ποιήματος; Γράψτε το ερμηνευτικό σας σχόλιο και τεκμηριώστε την απάντησή σας με τρεις τουλάχιστον κειμενικούς δείκτες σε ένα κείμενο 150 – 200 λέξεων. ( 15 μονάδες)
ΘΕΜΑ Δ
Βιώνοντας τη δεύτερη περίοδο υποχρεωτικού εγκλεισμού και απομάκρυνσης από τη σχολική τάξη λόγω της πανδημίας του covid - 19 και παρακολουθώντας διαδικτυακά τα σχολικά και φροντιστηριακά σου μαθήματα, αποφασίζεις να γράψεις ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο επικεντρώνεσαι στις ψυχολογικές και συναισθηματικές επιπτώσεις της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στα παιδιά και στους εφήβους . ( 300- 350 λέξεις)
(30 μονάδες)
ΦΥΛΛΟ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
Α.1. Η εκπαίδευση ως καθολικός θεσμός που αφορά ευαίσθητα τμήματα του πληθυσμού αποκτά ιδιαίτερο ρόλο στην εποχή της πανδημίας. Οι εκπαιδευτικοί επομένως εκτός από την επισήμανση των προβλημάτων και τη διεκδίκηση μέτρων προστασίας από την πανδημία, έχουν υψηλό παιδαγωγικό καθήκον να την εξηγήσουν λογικά, να διαλύσουν σκοταδιστικές απόψεις, να τονίσουν την ορθή εφαρμογή μέτρων προστασίας, να θεμελιώσουν την κριτική σκέψη και τον ορθολογισμό. (61 λέξεις)
Β.1 α . Σωστό – Σωστό – Λάθος – Λάθος – Σωστό
Β. 1. β. Η τηλεκπαίδευση είτε γίνεται συγχρονισμένα είτε ασύγχρονα ( είτε γίνεται ζωντανά είτε μαγνητοσκοπημένα) επιβλήθηκε λόγω Convid 19 και δεν καλύπτει σε καμία περίπτωση – παρά τον ενθουσιασμό πολλών – την εκπαιδευτική διαδικασία που επιβάλλει να γίνεται το μάθημα στην τάξη και με την αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους και με τους δασκάλους τους καθώς έτσι επιτυγχάνεται η κοινωνικοποίηση.
Β2. α . Ο Αλέξανδρος Σακελαρίου, προκειμένου να μας πείσει, χρησιμοποιεί ποικίλους τρόπους και μέσα πειθούς. Αρχικά, χρησιμοποιεί επίκληση στην λογική με τεκμήρια. Το πρώτο τεκμήριο που χρησιμοποιεί είναι πορίσματα ερευνών («Αυτό αποδεικνύεται από πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων»), τα οποία τον βοηθούν να απευθυνθεί στην λογική του αναγνώστη και να εκφράσει την θέση του βασισμένη σε έρευνες και επιστημονικώς έγκυρα δεδομένα. Ύστερα, χρησιμοποιεί στατιστικά στοιχεία και αριθμητικά δεδομένα τα οποία παρουσιάζει για να τεκμηριώσει την θέση του, χρησιμοποιώντας σημερινά δεδομένα («στην ηλεκτρονική τάξη (e-class) έχουν εγγραφεί περίπου 755.000 μαθητές, ενώ σε άλλη πλατφόρμα (e-me) περίπου 365.000 μαθητές... το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού υπολογίζεται σε περίπου 1,5 εκατομμύριο... εμφανίζεται ένας αριθμός τουλάχιστον 300.000 μαθητών να «αγνοείται»...»). Τέλος, χρησιμοποιεί την επίκληση στην αυθεντία για να δώσει βαρύτητα στον λόγο του (το παράδειγμα των κοινωνιολόγων Πιέρ Μπουρντιέ και Ζαν-Κλόντ Πασερόν... Όπως υποστήριξαν, άλλωστε σε ένα από αυτά τα έργα τους, τους Κληρονόμους, «το να είναι κανείς τυφλός μπροστά στις κοινωνικές ανισότητες καταδικάζει και επιτρέπει να εξηγούνται όλες οι ανισότητες και ιδίως στο ζήτημα της σχολικής επιτυχίας ως φυσικές, ανισότητες χαρισμάτων»). Από τα παραπάνω, μπορούμε να αξιολογήσουμε τον λόγο του ως αληθή και φερέγγυο, καθώς βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, τα οποία ισχύουν. Επίσης, ο λόγος του είναι επίκαιρος, καθώς χρησιμοποιεί σημερινά δεδομένα, ως τεκμήριά του, κάτι που ενισχύει την πειστικότητά του. Τέλος, η χρήση της επίκλησης στην αυθεντία ενισχύει το κύρος του και τον κάνει πιο πειστικό. Συμπερασματικά, καταφέρνει να μας πείσει για την θέση την οποία υιοθετεί στην αρχή του κειμένου. ( απάντηση μαθητή)
Β. 2. β . Στην 6η παράγραφο του κειμένου 1, ο συγγραφέας επιλέγει να χρησιμοποιήσει καταγγελτικό ύφος, το οποίο αντιλαμβανόμαστε από τις γλωσσικές επιλογές του. Αρχικά, χρησιμοποιεί δεοντολογικές λέξεις («Οφείλει»), χρήση Υποτακτικής έγκλισης ( να ανοίξει) , μεταφορική λειτουργία της γλώσσας («μεγάλη εικόνα»), προκειμένου να δώσει βαρύτητα στο λόγο του και να περάσει την απογοήτευση του στον αναγνώστη. Επίσης, η ύπαρξη ειρωνείας στο κείμενο, δίνει έμφαση στα λάθη που έγιναν μέσω καυστικών σχολίων εντός παρενθέσεων («– λες και ήταν μείζον εθνικό θέμα και όχι στοιχειώδης υποχρέωση του ΥΠΑΙΘ») και για να τονίσει τη σημασία τους. Ακόμα, το β’ ενικό πρόσωπο («δεν μπορείς να περιμένεις τίποτα περισσότερο»), δίνει έναν πιο άμεσο και πιο καταγγελτικό ταυτόχρονα τόνο στο κείμενο. Επομένως, αντιλαμβανόμαστε, πως ο συγγραφέας, με την χρήση καταγγελτικού ύφους, αποσκοπεί στην κατάδειξη των σφαλμάτων της κυβέρνησης, στην άσκηση δριμύτατης κριτικής καθώς και στον προβληματισμό του αναγνώστη για τα σφάλματα της κυβέρνησης.
ΓΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Το ποίημα αναφέρεται στη δημιουργία της ποίησης και τη γέννηση του ποιητή. Ποιητής γίνεται ένας νεαρός μαθητής. Ο νεαρός κοιτάζοντας την λευκή κόλλα του τετραδίου του αρχικά «μένει ενεός», εμβρόντητος. Έκπληξη και δέος τον καταλαμβάνει ξαφνικά. Κι ενώ οι προηγούμενες σελίδες είχαν γεμίσει με σημειώσεις του μαθητή που τις καταχώρισε αβίαστα και χωρίς κανέναν δισταγμό, ο ίδιος ξαφνικά σταματά με φόβο, θαυμασμό, δισταγμό και σεβασμό μπροστά στην πρόκληση μιας άγραφης σελίδας. Το χέρι του τρέμει και γράφει έναν στίχο γι αυτό που βλέπει με τα μάτια του σώματος αλλά και με τα μάτια της ψυχής του : βλέπει την άγραφη σελίδα λευκή σαν χιόνι και παγωμένη και σκέφτεται κι αισθάνεται ταυτόχρονα πως οι λέξεις σαν να έχουν ζωή, σαν ζωντανός οργανισμός κρυώνουν. Και τότε κατανοεί πως πραγματικά οι λέξεις δεν είναι απλά σύμβολα σημειωμένα σ’ ένα χαρτί, αλλά πως οι λέξεις και η γλώσσα είναι ο ίδιος μας ο κόσμος κι η ίδια μας η ζωή. Και τότε αναρωτιέται μήπως έγινε ποιητής. Ο ποιητής Α. Χιόνης έγραψε ένα ποίημα για την ποίηση με έναν εμβόλιμο στίχο μέσα στο ίδιο το ποίημά του: «Το χαρτί άσπρο σαν χιόνι, οι λέξεις μου κρυώνουν;». Το ποίημα αισθητοποιεί το θέμα του με την εικόνα ενός νεαρού μαθητή που μένει εμβρόντητος, ακίνητος και αμήχανος μπροστά στη λευκή κόλλα του τετραδίου του. Η συναισθηματική του κατάσταση προκαλείται και δηλώνεται με την αντίθεση ανάμεσα στις προηγούμενες σελίδες που ήταν γεμάτες από σημειώσεις που καταχώρισε «χωρίς κανένα δισταγμό» και τη λευκή σελίδα που έχει τώρα μπροστά του και τον γεμίζει δέος, αμηχανία και αβεβαιότητα. Πολλές οι λέξεις, δηλωτικές συναισθήματος: «μένει ενεός», «χωρίς δισταγμό», «διστάζει», «δέος», «τρέμον χέρι» δείχνουν την συναισθηματική κατάσταση του δημιουργού ακριβώς πριν τη στιγμή της δημιουργίας, πριν τη στιγμή που γίνεται ποιητής. Τα επάλληλα ερωτήματα εκφράζουν τον προβληματισμό και την αγωνία του ποιητή αλλά και του ποιητικού υποκειμένου (του νεαρού μαθητή) για τη στιγμή πριν την γέννηση της ποίησης. Αναζητά τα συναισθήματα που δημιουργεί η γέννηση της ποίησης αλλά και την ουσία της ίδιας της δημιουργίας : «Γιατί, λοιπόν, διστάζει τώρα;», « Γιατί, εξαίφνης, νιώθει τέτοιο δέος μπροστά στην άγραφη σελίδα;», «Το χαρτί άσπρο σαν χιόνι, οι λέξεις μου κρυώνουν;», «Μήπως κατάλαβε ότι οι λέξεις έχουνε ζωή;», «Μήπως έγινε ποιητής;». Οι προσωποποιημένες λέξεις που κρυώνουν χρησιμοποιούνται από τον ποιητή για να μας αποδείξει ότι η γλώσσα είναι ζωντανή, είναι η ίδια η ζωή και άρα η ποίηση είναι δημιουργία ζωής.
Δ.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ : ΑΡΘΡΟ
Ανέπαφη εκπαίδευση, ανέπαφη κοινωνία, ανέπαφη ζωή…
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Μια πανδημία κάθε άλλο παρά συνηθισμένη υπόθεση είναι. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, κανείς ποτέ δεν μπορεί να είναι απόλυτα προετοιμασμένος για κάτι παρόμοιο ούτε σε ατομικό ούτε σε συλλογικό επίπεδο. Γι αυτό και όταν ανακύπτει κάτι τόσο πρωτοφανές, όλοι κάνουν ό, τι μπορούν για να διατηρήσουν μια μορφή «κανονικότητας» της ζωής και να αντιμετωπίσουν όσο πιο αποτελεσματικά το φαινόμενο. Αυτό συνέβη και με την εκπαίδευση: η δια ζώσης διδασκαλία που μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει αντικαταστάθηκε προσωρινά με την τηλεκπαίδευση που μπορεί να καλύπτει – όπως καλύπτει- προσωρινά τις εκπαιδευτικές ανάγκες, δεν μπορεί όμως να αποτελέσει μόνιμη λύση για την εκπαίδευση.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: οι ψυχολογικές και συναισθηματικές επιπτώσεις σε παιδιά και εφήβους από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση:
α) παιδιά: έχουν ανάγκη τη φυσική παρουσία στην σχολική τάξη γιατί μαθαίνουν να εντάσσονται στην ομάδα και να λειτουργούν ομαδικά, μαθαίνουν να συνυπάρχουν, να συνεργάζονται να βιώνουν συναισθήματα επιτυχίας ή αποτυχίας. Η απομόνωση τους στερεί την ικανοποίηση της συμμετοχής, ενισχύει τη μοναξιά και την απογοήτευση, δυσχεραίνει την επικοινωνία, μαθαίνει τα παιδιά να κλείνονται στον εαυτό τους, αποκλείει την επαφή με τους άλλους και την κοινωνικοποίηση. Η έλλειψη του παιχνιδιού στο σχολικό προαύλιο με άλλα παιδιά και η παραμονή στο σπίτι για πολλές ώρες ενισχύει την εξάρτηση από την τεχνολογία καθώς τα παιδιά διασκεδάζουν με ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα απομονώνει, τα κάνει εσωστρεφή και περιορίζει την ποικιλία συναισθημάτων που βιώνουν με την επαφή με τους συμμαθητές τους στο προαύλιο και με το παιχνίδι μεταξύ τους. Η απουσία της φυσικής παρουσίας του δασκάλου εμποδίζει τα παιδιά να ανεξαρτητοποιηθούν σταδιακά από την οικογένεια, να συνειδητοποιήσουν ότι η ιεραρχία δεν στηρίζεται αναγκαστικά σε βιολογικές βάσεις, να αναλαμβάνουν ευθύνες και να παίρνουν αυτόνομα αποφάσεις.
β) έφηβοι: για τους εφήβους η παρέα των συνομηλίκων είναι ίσως περισσότερο σημαντική από την ίδια την οικογένεια. Το σχολείο είναι ο χώρος που τα παιδιά συνυπάρχουν με τις παρέες τους οι οποίες διαμορφώνουν τον τρόπο επικοινωνίας, τη σκέψη και τα πρότυπα των εφήβων. Η αποδοχή από την ομάδα ευνοεί την αίσθηση του εφήβου ότι «ανήκει», ο έφηβος ανεξαρτητοποιείται από την οικογένεια, αναπτύσσει αυτοπεποίθηση και κοινωνικές δεξιότητες. Με λίγα λόγια ενηλικιώνεται. Ένα ακόμα σημαντικό κομμάτι στη ζωή των εφήβων εκτός από την επαφή με τους φίλους και την παρέα τους είναι ο έρωτας που περνά κι αυτός σε μια ανέπαφη φάση. Απόρροια αυτού είναι να αυξάνεται το αίσθημα της μοναξιάς, του άγχους και της απογοήτευσης. Οι έφηβοι κλεισμένοι σε ηλεκτρονικά «δωμάτια» αισθάνονται ανασφάλεια, μοναξιά και εκνευρισμό.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Κάτι τέτοιες στιγμές που όσα γνωρίζαμε ανατρέπονται δραματικά, που όσα ήταν δεδομένα - και γι αυτό ίσως υποτιμημένα – υποχωρούν, θα πρέπει με ωριμότητα και εντιμότητα να σκεφτούμε και να αναθεωρήσουμε αντιλήψεις, στάσεις ζωής, προσωπικές και συλλογικές εκτιμήσεις, να απαλλαγούμε από σκοταδιστικές απόψεις αλλά και από την υπερεκτίμηση για την αξία και τη σημασία του είδους μας στον πλανήτη και να στραφούμε σε όσα έχουν πραγματική σημασία : η βελτίωση και ο εξανθρωπισμός του είδους μας, η ευδαιμονία μας βασισμένη σε ηθικούς κανόνες και αξίες και το πλησίασμα των ανθρώπινων ψυχών αφού άλλωστε είμαστε το μοναδικό έλλογο ον σε αυτόν τον πλανήτη. Όχημα για όλα αυτά είναι η εκπαίδευση. Γι αυτό και θα πρέπει να μην είναι ανέπαφη. Γι αυτό και θα πρέπει να είναι ουσιαστικά ουμανιστική, ουσιαστικά ανθρωποκεντρική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου