ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021_ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ_ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΜΠΑΓΚΑ, Φιλόλογο, Μέλος της Επιτροπής Εκπαιδευτικών θεμάτων του Συνδέσμου Φιλολόγων Κορινθίας

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

ΟΜΑΔΑ Α

Α. 1.  α.  Ο Οργανισμός  ιδρύθηκε τον Ιούλιο  1914 στη Θεσσαλονίκη με σκοπό την άμεση περίθαλψη και στη συνέχεια την εγκατάσταση των προσφύγων σε εγκαταλελειμμένα τουρκικά και βουλγαρικά χωριά της Κεντρικής και Ανατολική Μακεδονίας. Παρεχόταν συσσίτιο, προσωρινή στέγη και ιατρική περίθαλψη μέχρι οι πρόσφυγες να βρουν εργασία ή να αποκτήσουν γεωργικό κλήρο.

β . Το Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως  μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας ήταν ένα σύμφωνο που ήταν συνημμένο με την Συνθήκη του Νεϊγύ που υπογράφηκε το 1919 και προέβλεπε την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα. Σύμφωνα με το Σύμφωνο αναχώρησαν από την Ελλάδα 50.000 Βούλγαροι και από τη Βουλγαρία περίπου 30.000 Έλληνες ( περίπου 20.000 ακόμα Έλληνες είχαν μεταναστεύσει πριν την υπογραφή της Συνθήκης).

γ . Η Συνθήκη των Σεβρών υπογράφηκε 28 Ιουλίου/ 10 Αυγούστου 1920  απετέλεσε τη μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας και δικαίωσε την τολμηρή πολιτική του Βενιζέλου. Η  μικρή Ελλάδα των παραμονών των Βαλκανικών πολέμων γίνεται με την υπογραφή της Συνθήκης η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών , πραγματοποιώντας το όραμα της Μεγάλης Ιδέας. Μεταξύ των άλλων όριζε ότι η περιοχή της Σμύρνης θα βρισκόταν υπό ελληνική διοίκηση και κατοχή για πέντε χρόνια. Ύστερα από την περίοδο αυτή θα μπορούσαν οι κάτοικοι με δημοψήφισμα να αποφασίσουν την προσάρτηση της περιοχής στην  Ελλάδα.

Α. 2. Σωστό – Σωστό – Σωστό – Λάθος – Λάθος 

Β. 1. Το Νοέμβριο του 1920 η φιλοσυμμαχική κυβέρνηση του Βενιζέλου έχασε τις εκλογές και την εξουσία ανέλαβαν τα φιλοβασιλικά κόμματα που έσπευσαν να επαναφέρουν τον ανεπιθύμητο στους Συμμάχους βασιλιά Κωνσταντίνο. Οι Σύμμαχοι, σε αντίποινα, έσπευσαν να αποσύρουν την κάλυψη του χαρτονομίσματος και έτσι, ένα σημαντικό τμήμα της νομισματικής κυκλοφορίας βρέθηκε χωρίς αντίκρυσμα. Επιπλέον, από το 1918 και μετά, ο κρατικός ισολογισμός έκλεινε με παθητικό, ενώ ταυτόχρονα η παρουσία στη Μικρά Ασία εξελίχθηκε σε σκληρό και δαπανηρό πόλεμο. Το Μάρτιο του 1922 τα δημοσιονομικά δεδομένα έφτασαν σε πλήρες αδιέξοδο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με έναν απρόσμενο τρόπο. Λίγους μήνες πριν από την κατάρρευση του Ελληνικού Μετώπου στη Μικρά Ασία, η Κυβέρνηση προέβη σε ένα πρωτότυπο εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο, με διχοτόμηση του χαρτονομίσματος. Το αριστερό τμήμα εξακολουθούσε να κυκλοφορεί στο 50% της αναγραφόμενης αξίας, ενώ το δεξιό ανταλλάχθηκε με ομολογίες του Δημοσίου. Η επιχείρηση στέφθηκε από επιτυχία, το κράτος 

απέκτησε 1.200.000.000 δραχμές και το πείραμα επαναλήφθηκε το 1926. Φυσικά, ο νομισματικός αυτός ελιγμός δεν στάθηκε ικανός να προλάβει τη Μικρασιατική καταστροφή και τις βαρύτατες συνέπειές της.

Β.2. α . Οι διαφορές του αγροτικού προβλήματος στην Ελλάδα, σε σχέση με γειτονικές ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οφείλονταν στις ιστορικές ιδιομορφίες της ελληνικής ανάπτυξης. Το ίδιο ισχύει και για το εργατικό κίνημα. Στο τέλος του 19ου αιώνα συναντάμε στην Ελλάδα σοσιαλιστικές ομάδες και εργατικές ομαδοποιήσεις. Η πολιτική και κοινωνική τους επιρροή ήταν σαφώς μικρότερη από εκείνη που άσκησαν αντίστοιχα κινήματα σε βιομηχανικές χώρες της Δύσης αλλά και σε βαλκανικές (π.χ. Βουλγαρία). Η απουσία μεγάλων σύγχρονων βιομηχανικών μονάδων οδήγησε σ’ αυτήν την καθυστέρηση από κοινού με άλλους παράγοντες. Στα μεγάλα δημόσια έργα της περιόδου, σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού προερχόταν από το εξωτερικό (στη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου εργάστηκαν πολλοί Ιταλοί) ή ήταν πρόσκαιρης, βραχύχρονης απασχόλησης. Πιο σταθερό εργατικό δυναμικό δούλευε στις μεταλλευτικές επιχειρήσεις, όπου και εκδηλώθηκαν οι πρώτες καθαρά εργατικές εξεγέρσεις (Λαύριο, 1896). Στον ιδεολογικό τομέα η επικράτηση της Μεγάλης Ιδέας εμπόδιζε την ανάπτυξη και διάδοση ιδεολογιών με κοινωνικό και ταξικό περιεχόμενο. Η κατάσταση αυτή κράτησε ως το τέλος των Βαλκανικών πολέμων. Η ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα, μιας πόλης με σημαντικό –για τα μέτρα της περιοχής– βιομηχανικό υπόβαθρο και με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για το εργατικό κίνημα. Η μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της πόλης, η Φεντερασιόν, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες εβραϊκή κοινότητα της πόλης, αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για τη διάδοση σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα.

β. Στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι πιέσεις που δέχτηκε η ελληνική κοινωνία, η εμπλοκή της σε διεθνείς υποθέσεις και ο αντίκτυπος της ρωσικής επανάστασης οδήγησαν το εργατικό και το σοσιαλιστικό κίνημα σε ταχύτατη ωρίμανση. Προς το τέλος του πολέμου ιδρύθηκε η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) που συμπεριέλαβε κλαδικά και τοπικά σωματεία, και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδος (ΣΕΚΕ), που λίγο αργότερα προσχώρησε στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή και μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος.

ΟΜΑΔΑ  ΔΕΥΤΕΡΗ 

ΘΕΜΑ Γ. 1. α 

ΙΣΤΟΡΙΚΈΣ ΓΝΩΣΕΙΣ : Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφηκε η Συνθήκη ειρήνης της Λοζάνης. Έξι

μήνες πριν, στις 30 Ιανουαρίου 1923, είχε υπογραφεί η ελληνοτουρκικήΣύμβαση, η οποία ρύθμιζε την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Προβλεπόταν η υποχρεωτική ανταλλαγή μεταξύ των Ελλήνων ορθοδόξων κατοίκων της Τουρκίας και των Μουσουλμάνων κατοίκων της Ελλάδας.

Αυτή θα ίσχυε τόσο γι’ αυτούς που παρέμεναν στις εστίες τους, όσο και για εκείνους που είχαν ήδη καταφύγει στην ομόθρησκη χώρα. Μάλιστα, η ανταλλαγή ίσχυσε αναδρομικά για όλες τις μετακινήσεις που έγιναν από τη μέρα που κηρύχθηκε ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος (18 Οκτωβρίου 1912). Από την ανταλλαγή αυτή εξαιρέθηκαν οι Έλληνες ορθόδοξοι της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου και οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης.

Οι ανταλλάξιμοι, σύμφωνα με τη σύμβαση ανταλλαγής:

• θα απέβαλαν την παλιά ιθαγένεια και θα αποκτούσαν την ιθαγένεια της χώρας στην οποία θα εγκαθίσταντο,

• είχαν δικαίωμα να μεταφέρουν την κινητή περιουσία τους,

• είχαν δικαίωμα να πάρουν από το κράτος στο οποίο μετανάστευαν ως απο-

ζημίωση περιουσία ίσης αξίας με την ακίνητη περιουσία που εγκατέλειπαν φεύγοντας,

• θα διευκολύνονταν στη μετακίνησή τους από τη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής

Η συμφωνία αυτή για ανταλλαγή πληθυσμών διέφερε από τις προηγούμενες.

Καθιέρωνε για πρώτη φορά τη μαζική μετακίνηση πληθυσμών και είχε υποχρεωτικό χαρακτήρα, ενώ οι μέχρι τότε συμφωνίες προέβλεπαν εθελοντική μετανάστευση κατοίκων κάποιων επίμαχων περιοχών.

Με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης ιδρύθηκε η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Την αποτελούσαν έντεκα μέλη (τέσσερις Έλληνες, τέσσερις Τούρκοι και τρία μέλη-πολίτες ουδέτερων κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο κρατών) με αρμοδιότητα τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων.

 

 

ΠΗΓΗ: ΚΕΙΜΕΝΟ Α: Το κριτήριο για μια τέτοια ανταλλαγή υπήρξε η θρησκεία. Τουρκόφωνοι ελληνορθόδοξοι και ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι βρέθηκαν, παρά τη θέλησή τους, σε χώρες που ήταν ξένες στα ήθη και στη γλώσσα τους. Το σχέδιο σήμαινε ότι 585.000 μουσουλμάνοι θα ανταλλάσσονταν με 1.300.000 χριστιανούς ορθοδόξους.

«Στην ουσία [η ελληνοτουρκική σύμβαση της Λωζάννης] δεν συνίσταται σε μια συμφωνία για την ανταλλαγή ελληνικών και μουσουλμανικών πληθυσμών και των περιουσιακών τους στοιχείων, αλλά κυρίως σε μια συμφωνία προβλέπουσα την απέλαση του μουσουλμανικού πληθυσμού από την Ελλάδα μετά την εκδίωξη των Ελλήνων από την Τουρκία. Αυτό συνέβη στην πραγματικότητα».

 

 Γ.1. β . ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ : Όταν έγινε γνωστή η υπογραφή της Σύμβασης και οι όροι της, οι πρόσφυγες που βρίσκονταν στην Ελλάδα αντέδρασαν έντονα. Σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας συγκρότησαν συλλαλητήρια, διατρανώνοντας την απόφασή τους να εμποδίσουν την εφαρμογή της. Η πραγματικότητα όμως, όπως είχε διαμορφωθεί μετά την έξοδο χιλιάδων Ελλήνων από τις πατρογονικές εστίες τους και την άρνηση της Τουρκίας να δεχτεί την επιστροφή τους, ανάγκασε την ελληνική αντιπροσωπεία να συμφωνήσει. Εξάλλου η υπογραφή της Σύμβασης υποβοηθούσε τις βλέψεις των ηγετών των δύο χωρών (Βενιζέλου και Κεμάλ) για τη διασφάλιση και αναγνώριση των συνόρων τους, την επίτευξη ομοιογένειας και την απρόσκοπτη ενασχόληση με την εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη. Σύμφωνη ήταν και η Κοινωνία των Εθνών. Οι πρόσφυγες έμειναν με την πικρία ότι το δίκαιο και τα συμφέροντά τους θυσιάστηκαν στο βωμό των συμφερόντων του ελληνικού κράτους.

 

ΠΗΓΕΣ : ΚΕΙΜΕΝΟ Β :  Οσο για τον Βενιζέλο, είναι φανερό ότι αποδεχόταν την ιδέα της ανταλλαγής πληθυσμών, πρώτα εθελοντικής (το 1914 με την Τουρκία και το 1919 με τη Βουλγαρία) και τελικά υποχρεωτικής (το 1923 με την Τουρκία) μόνο για να αποτρέψει μία έκβαση ακόμη πιο βλαπτική γι α τα ελληνικά συμφέροντα: τη μονομερή απογύμνωση και εκδίωξη ή εξόντωση ελληνικών πληθυσμών. Ειδικά το φθινόπωρο του 1922, η Ελλάδα ήταν εκείνη που είχε άμεση ανάγκη μιάς συμφωνημένης υποχρεωτικής ανταλλαγής. Όχι η Τουρκία. Κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, οι ελληνικοί πληθυσμοί είχαν ήδη εγκαταλείψει το έδαφός της και η ίδια απέκλειε την επιστροφή τους. Μπορούσε να υπολογίζει ότι θα ακολουθούσαν και οι υπόλοιποι. Αντίθετα, στην Ελλάδα παρέμενε σχεδόν μισό εκατομμύριο Τούρκων. Χωρίς συμφωνία υποχρεωτικής ανταλλαγής, ήταν αδύνατο να εκδιωχθούν ώστε να χρησιμεύσουν οοι ακίνητες περιουσίες τους για την αποκατάσταση μεγάλου μέρους των Ελλήνων προσφύγων από την Τουρκία (όπως έγινε τελικά).

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ Οι Τούρκοι έχουν αποφασίσει να μην ανεχθούν στο εξής την παρουσία των Ελλήνων στα οθωμανικά εδάφη. Η προσέγγιση του χειμώνα θα καταστήσει την επίλυση του προβλήματος της κατοικίας των προσφύγων δυσχερέστερη ακόμη και από εκείνη του ανεφοδιασμού τους. Λαμβάνω το θάρρος να σας παρακαλέσω επίμονα να προβήτε στη λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου προκειμένου να επιτευχθεί η έναρξη της μετακινήσεως των πληθυσμών πριν από την υπογραφή της ειρήνης…».

 

Δ. 1.  α . 

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ : Αργότερα όμως, η διεύρυνση

του ελληνικού κράτους με τα

Επτάνησα (1864), την Άρτα και

τη Θεσσαλία (1881) έφερε στο

προσκήνιο το ζήτημα της μεγά-

λης ιδιοκτησίας. Τα ≪τσιφλίκια≫

της Θεσσαλίας αγοράστηκαναπό πλούσιους Έλληνες του εξωτερικού οι οποίοι, πέρα από το γεγονός ότι δια-

τήρησαν τον αναχρονιστικό θεσμό των κολίγων, άσκησαν πολιτικές και κοινω-

νικές πιέσεις για να κερδοσκοπήσουν από την παραγωγή του σιταριού. Επιδίω-

ξαν δηλαδή την επιβολή υψηλών δασμών στο εισαγόμενο από τη Ρωσία σιτάρι,

ώστε να μπορούν να καθορίζουν όσο τδυνατόν υψηλότερες τιμές για το εγχώ-

ριο, προκαλώντας μάλιστα μερικές φορές και τεχνητές ελλείψεις.

 

ΠΗΓΕΣ : ΚΕΙΜΕΝΟ Α: Στην περίοδο 1881-1895 εμφανίσθηκε στο προσκήνιο της ελληνικής κοινωνίας το πρόβλημα μιάς μεγάλης γαιοκτησίας με κέντρο τις νέοαπελευθερωμένες περιοχές της Θεσσαλίας και της Άρτας.

 

 

Δ.1. β. 

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ : Το τρικουπικό κόμμα ήδη από το 1875 παρουσίασε ένα συστηματικό πρό-

γραμμα εκσυγχρονισμού της χώρας, αρκετά κοντά στις αντιλήψεις του Κου-

μουνδούρου, το οποίο προέβλεπε ανάπτυξη της οικονομίας και κυρίως ενίσχυση της γεωργίας. 

Στα εδάφη της Θεσσαλίας,

στα οποία κυριαρχούσε η μεγάλη ιδιοκτησία,

οι τρικουπικοί υποστήριζαν τους μεγαλογαι-

οκτήμονες, ενώ οι δηλιγιαννικοί προσπά-

θησαν, χωρίς τελικά να το κατορθώσουν, να

χορηγήσουν γη στους αγρότες και έλαβαν κά-

ποια μέτρα για τη βελτίωση της θέσης τους.

 

ΠΗΓΕΣ: ΚΕΙΜΕΝΟ Α: Ως τότε το ελληνικό κράτος είχε καταπολεμήσει με συνέπεια κάθε προσπάθεια για τη συγκρότηση μεγάλης γαιοκτησίας. Όμοια είχε καταπολεμήσει τον κολληγικό τρόπο καλλιέργειας του εδάφους και είχε ευνοήσει τη μικρή ιδιοκτησί α και την οικογενειακή παραγωγή. […] Με την κυβέρνηση ωστόσο Τρικούπη ήταν η πρώτη φορά που το κράτος εμφανίσθηκε να ευνοεί τη συγκρότηση μι άς μεγάλης γαιοκτησίας. Η αιτία της μεταβολής αυτής πρέπει να αναζητηθεί σε ένα εξαιρετικό γεγονός: δικαιούχοι των τσιφλικικών δικαιωμάτων στη Θεσσαλία - Άρτα δεν ήταν πια οι επαρχιακοί προύχοντες και κοτζαμπάσηδες, αλλά οι Έλληνες χρηματιστές της διασποράς. […] Ο Τρικούπης υποχρεώθηκε να καλύψει πλήρως την επιχεί ρηση των πλούσιων ομογενών για την τσιφλικοποίηση της Θεσσαλίας, τόσο από νομική και δικαστική άποψη, όσο και από άποψη οικονομικής πολιτικής. Το βασικό επιχείρημα που έπεισε τον Τρικούπη να ακολουθήσει αυτή την πολιτική ήταν η ιδιότητα των νέων αγοραστών των κτημάτων.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ Β : Ο Δηλιγιάννης, αντίθετα, αμέσως μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας είχε καταθέσει νομοσχέδια για τη χορήγηση γης στους αγρότες, για τη δημιουργία ταμείων αγροτικής πίστης και για τη ρύθμιση της σχέσης μεταξύ τσιφλικάδων και αγροτών, τα οποία όμως προσέκρουαν στην αντίσταση των μεγαλογαιοκτημόνων και των Τρικουπικών.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ : Η συντηρητική κυβέρνηση Θεοτόκη, ψηφίζοντας το νόμο ΒΧΗ (9 Ιουλίου του 1899) «Περί εξώσεως δυστροπούντων ενοικιαστών», παραχώρησε στους τσιφλικούχους ένα ισχυρό εργαλείο πειθάρχησης των κολίγων. Η συνεχής, όμως, όξυνση των κοινωνικών συγκρούσεων και η ενίσχυση της θέσης των κολίγων και των υποστηρικτών τους ώθησε την επόμενη κυβέρνηση Θεοτόκη να καταθέσει, το 1906, ένα νέο νομοσχέδιο που περιόριζε και πάλι ουσιωδώς τα δικαιώματα των κολίγων. Παρά ταύτα, και αυτή η συμβιβαστική λύση συνάντησε την αντίδραση των γαιοκτημόνων και εγκαταλείφθηκε.

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Βασιλείς του Ελληνικού κράτους

(Στην εξεταζόμενη ιστορική περίοδο.)

1.       Όθων (1832-1862)

2.       Γεώργιος Ά (1863-1913) [Δολοφονείται από τον Αλέξανδρο Σχινά στη Θεσσαλονίκη το Μάρτιο του 1913]

3.       Κωνσταντίνος Ά, πρωτότοκος  γιος του Γεωργίου Ά, (1913-1917) [Κηρύττεται έκπτωτος από τις δυνάμεις της Αντάντ κι εγκαταλείπει την Ελλάδα χωρίς να παραιτηθεί από τον θρόνο του.]

4.       Αλέξανδρος Ά, δευτερότοκος γιος του Κωνσταντίνου Ά, (1917-1920). [Άτυχο τέλος: Θάνατος από σηψαιμία που προήλθε από το δάγκωμα ενός μακάκου.]

5.       Κωνσταντίνος Ά (1920-1922) [ Επιστροφή στο θρόνο μετά από δημοψήφισμα (Νοέμβριος 1920). Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή αποχωρεί από το θρονο.]

6.       Γεώργιος ΄Β, πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνου Ά, (1922-1924 [Ανακήρυξη Αβασίλευτης Δημοκρατίας.])

(1935-1944 [ Μετά το στρατιωτικό κίνημα του Κονδύλη καταργήθηκε η Αβασίλευτη Δημοκρατία κι ο Γεώργιος ΄Β με ένα «αμφιλεγόμενο» δημοψήφισμα αποκαταστάθηκε στο θρόνο.])

 

 

 

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΡΑΜΠΙΝΗ ΙΩΑΝΝΑ

                         ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΞΙΟΤΙΜΟ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ: ΣΙΑΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟ 

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟ

 

ΙΣΤΟΡΙΑ  ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

1. Να ορίσετε την εθνική – πολιτική ιδεολογία της «Μεγάλης Ιδέας» και να παρουσιάσετε τις οικονομικές και ιδεολογικές επιπτώσεις της. (σελ. 15, 16, 46, 48 65,99).

2. Ποια θεωρείτε ότι υπήρξε η αναγκαιότητα δημιουργίας και η προσφορά αντίστοιχα τραπεζικού συστήματος, σιδηροδρόμου και δημοσίων έργων στην Ελλάδα; (σελ. 26,27,28,32,33,34,35).

3. Ποιοι κατά τη γνώμη σας ήταν οι ανασταλτικοί παράγοντες στην ανάπτυξη της βιομηχανίας και του σιδηροδρομικού δικτύου στην Ελλάδα;(σελ. 15,30,31,33,34).

4. Τι γνωρίζετε για τη σύναψη δανείων στο εξωτερικό ; Να παρουσιάσετε τους λόγους της δανειοληψίας και την αξιοποίηση των δανείων από το ελληνικό κράτος. (σελ. 35,36,38,50).

5. Τη γνωρίζετε για τις συνθήκες ίδρυσης και τις δραστηριότητες της Εθνικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος; (σελ. 27, 53).

6. Ποιες υπήρξαν οι επιπτώσεις της ήττας των Βενιζελικών στις εκλογές  Νοεμβρίου του 1920 για την οικονομία της Ελλάδας την ίδια χρονική περίοδο και την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας; (σελ. 50, 96,144).

7. Το εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδας (μορφή – σημασία) κατά το 19^ο αιώνα και μετά την κρίση του 1923.( σελ. 17-18, 54).

8. Ποια υπήρξε η εξωτερική πολιτική του αγγλικού και γαλλικού κόμματος;(σελ. 64, 65, 66).

9.Να αποδείξετε την προσωποπαγή δόμηση του γαλλικού κόμματος και του κόμματος των Φιλελευθέρων .(σελ. 73, 91).

10. Εθνοσυνελεύσεις: α0 Εθνοσυνέλευση 1843- 1844( Συντακτική), σελ.70, β)Εθνοσυνέλευση 1862-1864 (Συντακτική ),σελ. 77. Γ) Εθνοσυνέλευση 1911 (Αναθεωρητική), σελ. 90, δ)Εθνοσυνέλευση 1920- 1921 (Προορίζονταν από τους Φιλελευθέρους ως αναθεωρητική ,όμως η κυβέρνηση των αντιβενιζελικών  που προήλθε από στις εκλογές την ανακύρηξε  Συντακτική),σελ.96-97, ε)Εθνοσυνέλευση 1924 (Συντακτική), σελ. 105.

11. Τι γνωρίζετε για τις εκλογικές αναμετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο χρονικό διάστημα από το 1910-1912; (σελ. 89, 90, 91,93).

12.Να παρουσιάσετε την ανάμιξη του βασιλιά Γεωργίου Α’ στην πολιτική ζωή της Ελλάδας στο χρονικό διάστημα από το 1875-1913.(σελ. 78,85,90).

13.Χαρίλαος Τρικούπης: 1.Πολιτικό πρόγραμμα, 2 έργα υποδομής και βελτίωσης συγκοινωνιακού δικτύου της χώρας. (σελ. 32,34,35, 80,81).

14.Ποια υπήρξε η θέση των βουλευτών στο τελευταίο τέταρτο του 19^ου αιώνα; (Να προσδιορίσετε τα κριτήρια επιλογής τους, την κοινωνική τους προέλευση και τη λειτουργία τους στον κομματικό μηχανισμό).σελ 82,84.

15. Ελευθέριος Βενιζέλος( 1928-1932) : α)Η περίοδος της τελευταάις κυβέρνησης των Φιλελευθέρων . β) Η ήττα του στις εκλογές του 1923 (αιτία) .σελ. 53, 54,107.

16. Τι γνωρίζετε για τα προσφυγικά ρεύματα στην Ελλάδα από τη Μικρασία και την Ανατολική Θράκη στο χρονικό διάστημα 1914-1925.(σελ. 137,138,139, 144).

17. Ποιοι λόγοι επέβαλαν κατά τη γνώμη σας την υπογραφή της Σύμβασης της Λοζάνης (30/1/1023) και της Συμφωνίας της Άγκυρας(10/5/1930);(σελ. 151,161).

18. Πώς αντιμετωπίστηκε το προσφυγικό ζήτημα στα πλαίσια της Γ’ Εθνοσυνέλευσης; (σελ. 117,119, 121,122).

 

 

                                                                                            ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

                                                                                 ΚΑΡΑΜΠΙΝΗ   ΙΩΑΝΝΑ

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΞΙΟΤΙΜΟ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ: ΣΙΑΤΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ 2021_ΟΙ ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ_ΓΙΩΤΑ ΜΠΑΓΚΑ, Μέλος της Επιτροπής Εκπαιδευτικών Θεμάτων του Συνδέσμου Φιλολόγων Κορινθίας_ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021

 

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

Α. 1. Σωστό – Λάθος – Λάθος – Σωστό – Λάθος

Α. 2. Ι = β, ΙΙ = β

Β. 1. Ο Α. Κοντ διατύπωσε το νόμο των τριών σταδίων του

ανθρώπινου πνεύματος:

• Το θεολογικό στάδιο, στο οποίο ο άνθρωπος ερμη-

νεύει τον κόσμο (τα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα)

ως έργο θεοτήτων, δαιμόνων και γενικότερα υπερφυ-

σικών δυνάμεων. Σ’ αυτό το στάδιο παρατηρείται μια

≪ειδική συμμαχία≫ ανάμεσα στην επίγεια και την πνευ-

ματική εξουσία, δηλαδή ανάμεσα στους στρατιωτικούς

και τους ιερείς, ενώ η κυρίαρχη κοινωνική οντότητα

είναι η οικογένεια.

• Το μεταφυσικό στάδιο, στο οποίο ο άνθρωπος ερ-

μηνεύει τον κόσμο με προσφυγή σε αφηρημένες ιδέες

και έννοιες, όπως είναι αυτή της ≪φύσης≫, που την ανέ-

δειξε σε πρωταρχική οντότητα. Στο στάδιο αυτό κυρι-

αρχούν οι νομικοί και οι άνθρωποι της Εκκλησίας, ενώ

η κυρίαρχη κοινωνική οντότητα είναι το κράτος.

• Το θετικό στάδιο, στο οποίο ο άνθρωπος παρατη-

ρεί τα φαινόμενα και ανακαλύπτει τους νόμους που τα

διέπουν. Σ’ αυτό το στάδιο κυριαρχούν οι επιστήμονες

και οι επιχειρηματίες, ενώ η κυρίαρχη κοινωνική οντό-

τητα είναι η ανθρωπότητα στο σύνολό της.

Είναι προφανές ότι, σύμφωνα με το μοντέλο αυτό του

Κοντ, το ανθρώπινο πνεύμα προχωρά από το θεολογι-

κό στο μεταφυσικό τρόπογια να καταλήξει

στο θετικό τρόπο που αποτελεί την κορυφαία φάση

της εξέλιξης του πνεύματος. 

Β. 2. Το πλουραλιστικό μοντέλο

Οι σύγχρονες κοινωνίες διακρίνονται από κάθε εί-

δους συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα σ’ αυτές και

από τους διαφορετικούς τρόπους ζωής γύρω από τους

οποίους οι πολίτες οργανώνουν τα συμφέροντά τους.

Πολλά κινήματα, κόμματα και διάφορες ενώσεις αντα-

γωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα έχει τη μεγαλύ-

τερη επιρροή στην κοινωνία.

Σύμφωνα με το πλουραλιστικό μοντέλο οι πολιτι-

κές αποφάσεις είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων

και συμβιβασμών ανάμεσα σε αυτές τις διαφορετικές

ενώσεις και ομάδες συμφερόντων. Καμία από αυτές τις

ομάδες δε φαίνεται να κρατά στα χέρια της όλη τη δύ-

ναμη, η οποία μάλλον διαχέεται σε ολόκληρη την κοι-

νωνία.

Οι θεωρητικοί του πλουραλιστικού μοντέλου (όπως ο

Ρ. Νταλ, ο Ρ. Αρόν και ο Τζ. Γκαλμπρέιθ) ισχυρίζονται ότι

η δύναμη διαχέεται σε διάφορους τομείς, δηλαδή στον

Εικ. 7.10 Γελοιογραφία του Γ. Δερμεντζόγλου (Ελληνική Πολιτι-

κή Γελοιογραφία, Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κ. Καραμανλής, εκδ. Ι.

Σιδέρης, 2002).

Με πνευματικό, το στρατιωτικό, τον οικονομικό, τον πολι-

τικό και το διοικητικό τομέα. Οι ελίτ των τομέων αυτών

- είτε συνεργάζονται μεταξύ τους είτε ανταγωνίζεται ο

ένας τον άλλον - εκφράζουν αιτήματα και πιέσεις της κοι-

νωνικής βάσης. Κάθε ελίτ έχει τη δυνατότητα να ασκήσει

βέτο* και να ανατρέψει τις αποφάσεις των άλλων. Έτσι η

εξουσία δεν ασκείται μόνο από μια διευθυντική τάξη (το

επίπεδο Α της πυραμίδας του Μιλς) αλλά και από τις ελίτ

των διαφόρων τομέων, όπως είναι οι διανοούμενοι, οι

συγγραφείς και οι επιστήμονες, οι αρχηγοί του στρατού

και της αστυνομίας, οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής,

οι ηγέτες των εργατικών συνδικάτων και των πολιτικών

κομμάτων, οι ανώτατοι υπάλληλοι στη διοικητική εξου-

σία. Στα πλουραλιστικά πολιτικά συστήματα οι έχοντες

εξουσία χαλιναγωγούνται από τους νόμους, ελέγχονται

θεσμικά από το κράτος, ενώ φαίνεται ότι οι διάφορες

ομάδες συμφερόντων απολαμβάνουν ένα υψηλό ποσο-

στό αυτονομίας.

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ Γ 

Γ.1 Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν διαφορετικές ομάδες

ατόμων που έχουν κάποια κοινά στοιχεία ως προς το

επίπεδο ζωής, τις οικονομικές και τις κοινωνικές δρα στηριότητες ή τις αξίες τους. 

Η κατάταξη σε μια ιεραρ-

χημένη κλίμακα των διαφορετικών ομάδων με κοινά

οικονομικά, κοινωνικά ή αξιακά στοιχεία ονομάζεται

κοινωνική διαστρωμάτωση. Βασικό στοιχείο της κοι-

νωνικής διαστρωμάτωσης είναι οι κοινωνικές τάξεις.

Ως κοινωνικές τάξεις ορίζονται οι κοινωνικές ομά-

δες των οποίων τα μέλη έχουν την ίδια θέση ως προς

τα μέσα παραγωγής (ιδιοκτήτες ή όχι), ένα σχετικά κοι-

νό τρόπο ζωής και την αίσθηση ότι ανήκουν στην ίδια

ομάδα. Η έννοια της κοινωνικής τάξης προσεγγίζεται

από διαφορετικές θεωρίες.

Γ.2. Από την άλλη πλευρά, ο Βέμπερ διακρίνει τρεις τύ-

πους κοινωνικής διαστρωμάτωσης:

• Ο πρώτος τύπος διαμορφώνεται ανάλογα με τη

θέση του καθενός στην ιεραρχία του γοήτρου. Κάθε

ομάδα από το σύνολο των κοινωνικών ομάδων χαρα-

κτηρίζεται από έναν τρόπο ζωής, ένα καταναλωτικό

πρότυπο, ένα σύνολο ιδιαίτερων αξιών.

• Ο δεύτερος τύπος διαμορφώνεται με βάση την κα-

τανομή της δύναμης μεταξύ των ατόμων, πράγμα που

σημαίνει την επιρροή που μπορεί να ασκήσει ένα άτο-

μο στη δράση μιας ομάδας.

• Ο τρίτος τύπος κοινωνικής διαστρωμάτωσηςΑπό την άλλη πλευρά, ο Βέμπερ διακρίνει τρεις τύ-

πους κοινωνικής διαστρωμάτωσης:

• Ο πρώτος τύπος διαμορφώνεται ανάλογα με τη

θέση του καθενός στην ιεραρχία του γοήτρου. Κάθε

ομάδα από το σύνολο των κοινωνικών ομάδων χαρα-

κτηρίζεται από έναν τρόπο ζωής, ένα καταναλωτικό

πρότυπο, ένα σύνολο ιδιαίτερων αξιών.

• Ο δεύτερος τύπος διαμορφώνεται με βάση την κα-

τανομή της δύναμης μεταξύ των ατόμων, πράγμα που

σημαίνει την επιρροή που μπορεί να ασκήσει ένα άτο-

μο στη δράση μιας ομάδας.

• Ο τρίτος τύπος κοινωνικής διαστρωμάτωσηςείναι

αυτός των κοινωνικών τάξεων. Η κοινωνική τάξη ανα-

φέρεται ως ένα σύνολο ατόμων που έχουν τις ίδιες ευκαι-

ρίες στην αγορά, έχουν δηλαδή κοινά οικονομικά συμ-

φέροντα, τα οποία φροντίζουν να τα υπερασπίζονται.

Γ.3. Επομένως οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότη-

τες αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε

ιστορική περίοδο και σε κάθε κοινωνία. Το ≪κοινωνικό

κράτος≫ αναφέρεται για πρώτη φορά στο Γερμανικό

Σύνταγμα (1949), το οποίο και καθιερώνει τα κοινωνικά

δικαιώματα (υγεία, εργασία, ασφάλιση κτλ.) και οδηγείσε μια πολιτική παροχών προς τα οικονομικά ασθενέ-

στερα στρώματα. Η δημιουργία συνεπώς του κοινωνι-

κού κράτους (κράτους πρόνοιας) της συλλογικής δηλα-

δή αντιμετώπισης των ανισοτήτων, προσβλέπει σε μια

ανακατανομή του πλούτου.

Η ανακατανομή του πλούτου σε μια κοινωνία επιτυγ-

χάνεται με διάφορα μέτρα όπως:

• την πολιτική μισθών (συλλογικές συμβάσεις εργασί-

ας, οικογενειακά επιδόματα κ.ά.),

• τη φορολογική πολιτική με στόχο τη μείωση της

επιβάρυνσης στους οικονομικά ασθενέστερους (π.χ.

μείωση φόρων για τις πολυμελείς οικογένειες, μείωση

αναλογίας έμμεσων-άμεσων φόρων),

• την κοινωνική ασφάλιση (ιατροφαρμακευτική περί-

θαλψη, συνταξιοδότηση, επιδόματα σε άτομα με ειδι-

κές ανάγκες κ.ά.),

• την πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες (π.χ. συμ-

βουλευτική),

• την πρόσβαση σε αγαθά πολιτισμού (π.χ. κοινωνι-

κός τουρισμός, ελεύθερη είσοδος σε μουσεία, εκδη-

λώσεις κ.ά.).

 

ΘΕΜΑ Δ

Δ.1. Οι ρόλοι που καλούνται να αναλάβουν τα άτομα καθ’

όλη τη διάρκεια της ζωής τους διαφοροποιούνται από

μια κοινωνία σε μια άλλη, όπως είναι φυσικό, επιπλέ-

ον όμως κάθε άτομο παίζει, ερμηνεύει το ρόλο του

με ένα δικό του τρόπο.

Είναι αυτονόητο ότι μέσα από την ανάληψη των νέων

ρόλων πραγματοποιείται σταδιακά η εκμάθηση των

νέων υποχρεώσεων και η επίγνωση των νέων δικαιω-

μάτων που σχετίζονται με τους ρόλους αυτούς. Για το

λόγο αυτό οι κοινωνιολόγοι -σε αντίθεση με την κλα-

σική ψυχαναλυτική προσέγγιση, που θεωρούσε ότι

ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά των ανθρώπων δι-

αμορφώνονται στην παιδική ηλικία- ισχυρίζονται ότι

η κοινωνικοποίηση είναι μια συνεχής, αδιάλειπτη και

ανοικτή διαδικασία, η οποία ξεκινά από τη γέννηση του

ατόμου και συνεχίζεται σε ολόκληρη την πορεία της

ζωής του. Οι απαιτήσεις των ρόλων στα μεταγενέστερα

στάδια της ζωής του ανθρώπου και οι αντίστοιχες επι-

λογές του μπορούν σε κάποιες περιπτώσεις να ανατρέ-

ψουν προγενέστερες συμπεριφορές.

Η κριτική που ασκείται συνήθως στις θεωρίες των ρό-

λων αναφέρεται στο ότι δε λαμβάνονται υπόψη τα προ-

σωπικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου, οι σχέσεις εξουσίας

που συνδέουν το σύστημα των ρόλων, η συμβολή των

κοινωνικών κινημάτων στη μεταβολή των κοινωνιών. Θα

μπορούσαμε, για παράδειγμα, να πούμε ότι εξαιτίας των

κοινωνικών κινημάτων που αναπτύχθηκαν στην Ευρώπη

και τις Η.Π.Α. κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα το περιεχό-

μενο των ρόλων του άνδρα και της γυναίκας άλλαξε ριζικά.

 

Δ.2. Αντίθετα, οι μαρξιστές προσεγγίζουν την κοινωνικο-

ποίηση ως μια διαδικασία μέσω της οποίας διαιωνίζεται

η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Όταν για παράδειγμα,

οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται, αποδέχονται την οι-

κογενειακή τους καταγωγή μέσω της εκμάθησης των

κοινωνικών κανόνων που προσιδιάζουν στην κοινωνι-

κή τους τάξη (ή την κοινωνική τους θέση). Οι μαρξιστές

θεωρούν ότι οι άνθρωποι μαθαίνουν να αποδέχονται

την κοινωνική τους θέση, πριν ακόμα αποκτήσουν

συνείδηση των οικονομικών σχέσεων κυριαρχίας. Μα-

θαίνουν δηλαδή από νεαρή ηλικία όλους τους κανόνες

που διέπουν τη θέση τους και στη συνέχεια αποκτούν

συνείδηση της κατάταξής τους στο κοινωνικό πλαίσιο

ως κάτι το εντελώς φυσικό. Κατά συνέπεια η κοινωνικο-

ποίηση συντηρεί τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά

προνόμια των κυρίαρχων τάξεων μέσω δομών όπως,

για παράδειγμα, η εκπαίδευση, η οποία αναπαράγει τις

κοινωνικές θέσεις.

Δ.4. Η έννοια της συμβολικής αλληλεπίδρασης βρίσκε-

ται επίσης στο επίκεντρο της σχολής της κοινωνικής

κατασκευής (ή σχολής του κονστρουκτιβισμού). Σύμ-

φωνα με την προσέγγιση αυτή, η κοινωνική ζωή είναι

ένα ρευστό και διαρκώς ≪επαναδιαπραγματευόμενο≫

σύνολο από κοινωνικές πρακτικές, βρίσκεται δηλαδή

σε συνεχή αναδιαμόρφωση μέσω των τρόπων αμοι-

βαίας κατανόησης και δράσης των ατόμων. Τα άτομα

μοιράζονται τρόπους σκέψης, ιδέες, αξίες και έννοιες,

καθώς αλληλεπιδρούν. Έτσι, ≪κατασκευάζουν≫ ≪κοινω-

νικούς κόσμους≫, δηλαδή δίνουν ευρύτερο νόημα στις

άμεσες εμπειρίες της καθημερινής ζωής. Οι κοινές πρα-

κτικές, τα νοήματα και η γλώσσα που μοιράζονται τα

άτομα μεταξύ τους συνιστούν τους μηχανισμούς μέσω

των οποίων η κοινωνική ζωή διαμορφώνεται σε συνε-

κτικό σύνολο. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι μέσα από τις

κοινωνικές τους σχέσεις ≪κατασκευάζουν≫ την καθημε-

ρινή πραγματικότητα και την αντιλαμβάνονται ως δε-

δομένη, νομιμοποιημένη και ≪φυσική≫. Η συνεχής αυτή

αναδιαμόρφωση της πραγματικότητας μας επιτρέπει

να συλλάβουμε αφενός τους κοινωνικούς θεσμούς ως

τους επαναλαμβανόμενους και παγιωμένουςτρόπους

αμοιβαίων πρακτικών και αμοιβαίας (διυποκειμενικής)

κατανόησης και συμπεριφοράς, και αφετέρου την κοι-

νωνία ως μια πολιτισμική και συμβολική ≪κατασκευή».

ΓΙΩΤΑ ΜΠΑΓΚΑ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, Μέλος της Επιτροπής Εκπαιδευτικών Θεμάτων του Συνδέσμου Φιλολόγων Κορινθίας

 

Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ_ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ 2021_ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΓΓΙΝΑ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, Μέλος του Συνδέσμου Φιλολόγων Κορινθίας_ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

                                                    

 ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 

                           ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

 

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

 

Α1

Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:

 

    α. Γενικός Οργανισμός της Πελοποννήσου  

    β. Εθνικές γαίες.

    γ. Προσωρινον Πολίτευμα της Επιδαύρου.

                                                                                                       Μονάδες 12

 

Α2 

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω κρίσεις ως Σωστές(Σ) ή Λανθασμένες(Λ)

α. Η Εθνική Τράπεζα ιδρύθηκε το 1841. 

    β. Ο Όθων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα στις 12 Οκτωβρίου   

        1843.

    γ. Η Πατριαρχική Επιτροπή συστάθηκε τον Οκτώβριο του 1918 στην Αθήνα  

        με σκοπό την οργάνωση του επαναπατρισμού των εκτοπισμένων.

  δ. Η Αμερικανική Εταιρεία ΟΥΛΕΝ ΤΟ 1924 ανέλαβε την κατασκευή φράγματος και της τεχνητής λίμνης του Μαραθώνα. .

ε. Για τους Σουλιώτες πρόσφυγες αποφασίστηκε το 1837 η ίδρυση συνοικισμού τους στο Αντίρριο, η οποία όμως δεν πραγματοποιήθηκε.

 

                                                                                                  Μονάδες 10   

 

Β1 . 

Να αναφερθείτε:

Α. στη σχέση που είχε η ελληνική βιομηχανία κατά το 19^ο αιώνα, με την αντίστοιχη των χωρών της Δυτικής  και Κεντρικής Ευρώπη. Μονάδες 6

 

Β. στις περιοριστικές συνθήκες της ελληνικής βιομηχανίας που την εμπόδισαν να αναδειχτεί σε κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας. Μονάδες 7

                                                                                

Β2.                                                                                                                                                                                                                                                                            Ποιες ήταν οι επιπτώσεις στον πληθυσμό της Ελλάδας και στην εθνολογική του σύσταση, από την άφιξη των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική καταστροφή; Μονάδες 12

                                                                                                      

 

 

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

 

ΘΕΜΑ Γ1 Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να αναφερθείτε στην ίδρυση και στη λειτουργία της Τράπεζας της Ελλάδος καθώς και στα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη δραστηριότητά της στην ελληνική οικονομία. Μονάδες 25 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

 

Στις αρχές του 1927, ο Γ. Καφαντάρης, ως υπουργός της «Οικουμενικής», ζήτησε από την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) να εγγυηθεί για τη σύναψη δεύτερου προσφυγικού δανείου. Με τον τρόπο αυτό, η ΚτΕ νομιμοποιήθηκε να θέσει, μεταξύ άλλων, δύο σημαντικούς όρους για να δώσει την εγγύησή της: α) να αποκατασταθεί η νομισματική σταθερότητα στην Ελλάδα και β) να ιδρυθεί ξεχωριστή Κεντρική Τράπεζα του Κράτους με την αποκλειστική διαχείριση του εκδοτικού προνομίου. […] Παράλληλα, η ΚτΕ ανέθεσε σε ειδική επιτροπή υπό τον Avenol να εξετάσει από κοντά τη δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδος. Στα τέσσερα υπομνήματα που συνέταξε, το Μάιο 1927, η επιτροπή, στην οποία συμμετείχε ο οικονομολόγος Jacques Rueff, τονίζεται σαν μόνιμο συμπέρασμα ότι στην Ελλάδα επικρατεί: «ανώμαλος λειτουργία του εκδοτικού προνομίου, ανώμαλος ρύθμισης της κυκλοφορίας, βαρύ χρέος του κράτους».

 Ν. Οικονόμου, «Η περίοδος από το Σεπτέμβριο του 1926 ως το Φεβρουάριο του 1935», στο: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ΄, Εκδοτική Αθηνών, 1978, 333-334.

 

 

 ΚΕΙΜΕΝΟ Β

 

Η Κοινωνία των Εθνών απαίτησε αρχικά η Εθνική Τράπεζα να περιοριστεί στις λειτουργίες κεντρικής τράπεζας και να αποχωριστεί από τις λοιπές δραστηριότητες εμπορικού χαρακτήρα που έως τότε ασκούσε παράλληλα. Αυτό όμως θα σήμαινε απώλεια κερδοφόρων δραστηριοτήτων για τη μεγαλύτερη ιδιωτική επιχείρηση της χώρας. Η Εθνική διέθετε άμεσες προσβάσεις στην πολιτική εξουσία και ήταν ταυτόχρονα, λόγω του μεγέθους της αλλά και της πολιτικής που ακολουθούσε, ένας από τους κύριους παράγοντες σταθερότητας για την ελληνική οικονομία. Οι αντιδράσεις εκ μέρους της υπήρξαν ισχυρές. […] Η λύση που τελικά δόθηκε, ύστερα από επίπονες διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς, ήταν η απόσχιση του εκδοτικού δικαιώματος από την Εθνική Τράπεζα και η εκχώρησή του στην Τράπεζα της Ελλάδος, ένα κρατικό τραπεζικό φορέα που δημιουργήθηκε το 1928, προκειμένου να αναλάβει το ρόλο της κεντρικής τράπεζας.

 Α. Φραγκιάδη, Ελληνική Οικονομία 19ος-20ος αιώνας, Τράπεζα της Ελλάδος, σ. 53.

 

 

 

ΘΕΜΑ Δ1 Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τους παράγοντες που επέτρεψαν τη δημιουργία της μεγάλης ιδιοκτησίας μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας (1881), καθώς και τις επιπτώσεις του γεγονότος αυτού στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας μέχρι το τέλος των Βαλκανικών πολέμων. Μονάδες 25

 

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Στο αγροτικό ζήτημα της Θεσσαλίας, το οποίο σημείων ιδιαίτερη έξαρση κατά την κρίσιμη περίοδο της μετάβασης από την οθωμανική στην ελληνική κυριαρχία, η σύμβαση της προσάρτησης επέβαλλε το σεβασμό των υπαρχόντων δικαιωμάτων όλων εκείνων, οι οποίοι κατείχαν νόμιμους οθωμανικούς τίτλους σε κάθε είδους γαίες ή ακίνητα. Η διάταξη θεωρήθηκε ότι εξομοίωνε όλους τους σχετικούς με την κατοχή της γης οθωμανικούς τίτλους και τους αναγνώριζε ως αποδεικτικά στοιχεία ιδιοκτησίας· εκλήφθηκε δε ως προνομιακή μεταχείριση των Οθωμανών κατόχων τίτλων γης και οδηγούσε στην ενίσχυση της θέσης των τελευταίων, εξαιτίας και της ισχύος της απόλυτης ατομικής ιδιοκτησίας στην ελληνική νομοθεσία, σε αντίθεση με τους όποιους περιορισμούς επέβαλλε ο οθωμανικός νόμος.Αφορούσε όμως, κατ’ επέκταση, και τους Έλληνες αγοραστές – προπάντων κεφαλαιούχους της ομογένειας-, οι οποίοι ενόψει της προσάρτησης είχαν σπεύσει να αποκτήσουν κτήματα στη Θεσσαλία. Από την άλλη πλευρά, η δίκαιη απαίτηση των καλλιεργητών για απόκτηση ιδιόκτητης γης μετά την απελευθέρωση, όχι μόνο δεν πραγματοποιήθηκε αλλά αντίθετα συνοδεύτηκε και με επιδείνωση των καλλιεργητικών σχέσεων, εξαιτίας και της μη οριοθέτησης των δικών τους δικαιωμάτων. 

Αγγελική Σφήκα-Θεοδώρου, «Ο Τρικούπης και το θεσσαλικό ζήτημα». περ. ΕΓΝΑΤΙΑ, τ. 5, σ. 124.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β 

Η ανάγκη να διατηρηθεί η δανειοληπτική ικανότητα της Ελλάδας στο εξωτερικό εμπόδιζε αρκετές φορές τη διαδικασία της εσωτερικής μεταρρύθμισης. Ο Τρικούπης απέφυγε π.χ. να κάνει μεταρρυθμίσεις στη γεωργική γη της νεοαποκτημένης επαρχίας της Θεσσαλίας, της οποίας τη γεωργία χαρακτήριζαν τα μεγάλα τσιφλίκια, για να μην προσβάλει τις ευαισθησίες των πλουσίων Ελλήνων του εξωτερικού, που έδειχναν όλο και μεγαλύτερη τάση να επενδύουν στη μητέρα πατρίδα. 

 Richard Clogg, Σύντομη Ιστορία της νεότερης Ελλάδας, εκδ. Καρδαμίτσα (1999), σ. 137-138.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΜΑΓΓΙΝΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ